De eerste woorden van
De mens als duurloper werden op papier gezet op een oude mechanische typemachine in een blokhut op Texel rond het jaar 1987. De tweede herziene druk werd vrijwel helemaal digitaal gecomponeerd en geredigeerd vanuit een herenhuis in Amsterdam aan de Herengracht in het jaar 2008. Eénentwintig jaar later. Wat is er allemaal voorgevallen tussen deze voor de hardloopwereld bijzondere jaren? Waarom heeft het zolang geduurd voor er een herduk verscheen? Hoe is deze herdruk tot stand gekomen? Hieronder een korte chronologie.
Jan Knippenberg op Ben Nevis in 1986 - foto Erven Jan Knippenberg
Mikel Knippenberg in Fort Erfprins 19 april 2008 - foto Björn Paree
Hanna Knippenberg & Mai Spijkers in Fort Erfprins - foto Björn Paree
In de
periode 1985-1987 schrijft Jan Knippenberg zijn Oude Testament van het
hardlopen. Het groeide al snel uit tot een cultboek voor een select groepje
hard- en duurlopers. Hoewel het goed werd ontvangen was er nooit vraag naar
een herdruk, er waren genoeg boeken gedrukt. Tót zijn dood in november 1995
bleef dit zo. Mondjesmaat, door mond op mond reclame, raakte een steeds
breder publiek geïnteresseerd in zijn boek. Rond het jaar 2000 kwam er wel
een vraag naar herdruk. Zelfs uit het buitenland kwam interesse, waaronder
Duitsland. Helaas was het oorspronkelijke manuscript met veel
oorspronkelijke illustraties inmiddels verloren gegaan bij een brand. De
rechten van het boek waren na de dood van Jan overgegaan op de Erven Jan
Knippenberg. Waarbij Hanna Knippenberg, de weduwe van ‘Knip’, het
aanspreekpunt was.
Documentaire Jan Knippenberg
Sinds het jaar 2000 werd Hanna Knippenberg herhaaldelijk gebeld door mensen
van verschillende pluimage met de vraag of zij aan de slag konden met het
erfgoed van Ultragoeroe Knippenberg. Alleen zij wist dat Jan een
werkexemplaar had met diverse aantekeningen dat van pas zou komen bij een
mogelijke herdruk. Ze had met zichzelf afgesproken dat het erfgoed toekwam
aan haar twee zonen: Jonathan (21) en Mikel (27). Wanneer een van beide het
initiatief nam zou er werk van worden gemaakt. Inmiddels raakte ook
filmmaker Dirk Jan Roeleven in de ban van Knippenberg. In 2003 startte hij
met zijn tijdloze privé project: een documentaire over ‘Knip’ op zoek naar
de oerbeweging, de stilte en de essentie van het hardlopen. De
belangstelling nam verder toe en de telefoon rinkelde herhaaldelijk, maar
Hanna bleef rustig. Zij besefte dat dit boek tijdloos is en dat een jaar
meer of minder helemaal niet uitmaakte.
Uitgeverij Prometheus
Toen zoon Mikel afstudeerde in Delft in november 2006 en besloot nog een
postdoctorale studie te gaan doen wist Hanna Knippenberg dat dit het juiste
moment was. Enerzijds de rust van een studieomgeving en anderzijds de rust
van een behaalde academische graad. Mikel begon aan een spannend emotioneel
project en kreeg de beschikking over het exemplaar van zijn vader. Een
aantal gesprekken met diverse mensen volgden. Het wachten was op de
geschikte uitgever. In mei 2007 diende die zich aan in de persoon van Mai
Spijkers. Mai had in een krantenartikel gelezen dat de klassieker van Jan
Knippenberg niet meer verkrijgbaar was en raakte in hem geïnteresseerd. Hij
schakelde zijn redacteur in om contact te zoeken met Mikel en zo geschiedde.
Prometheus en de Erven Jan Knippenberg gingen in zee om zorg te dragen voor
een waardig eerbetoon aan Jan Knippenberg. Het belangrijkste doel was om het
boek weer beschikbaar te stellen voor een nieuw lezerspubliek en om een
kwalitatief goed boek te maken.
De Mens Als Duurloper
Er werd afgesproken het boek te presenteren op 19 april 2008. Deze dag zou
Jan 60 zijn geworden. Omdat het manuscript verloren was gegaan moest alles
opnieuw gedigitaliseerd worden. Gaandeweg het traject bleek dat Melchior
Ram, een duurloper, al halverwege het boek van Knippenberg was. Hij was aan
het typen geslagen omdat niemand het boek kon bemachtigen en dacht dat dit
wel van pas zou kunnen komen. Dit kwam zeer goed uit en zo kon een draft van
het boek snel worden gemaakt. Maar een draft is nog geen boek. Vele
correctie-ronden volgden. Handmatig, nauwkeurig, gevoelswerk. Zinnen werden
aangepast, de opmaak werd aangepakt en passages werden veranderd. Het
manuscript kreeg de aandacht die het verdiende. Vele opties voor de omslag
passeerden de revue. Deze moest eenzaamheid uitstralen in een natuurlijk,
poëtisch landschap. Jan Knippenberg ging liever de competitie aan met
bergen, zeeën en wouden omdat deze bij hem respect inboezemden. Veel meer
dan onderlinge competitie tussen mensen. Hieruit ontstond het idee van de
huidige omslag.
Jan
Knippenberg Memorial
Ondertussen werd er door Hanna Knippenberg koortsachtig gezocht naar
foto-materiaal van voldoende kwaliteit. Dit was ontzettend lastig. Veel
foto-materiaal voldeed niet aan de hoge kwaliteitseisen van de uitgever.
Uiteindelijk waren alleen een aantal privé-foto’s en de afbeeldingen van de
race rond het IJsselmeer en Stockholm van voldoende kwaliteit om opgenomen
te worden in het boek. Het was inmiddels december 2007 en het boek naderde
voltooiing. Na terugkomst van Mikel uit Londen in januari 2008 werd nog een
vergadering belegd bij de uitgever om een definitieve locatie te bepalen
voor de presentatie van het boek. Tot maart 2008 bleef deze onzeker. Jan
Knippenberg heeft er zeker een hand in gehad want alles kwam helemaal goed
omdat ook de Jan Knippenberg Memorial over 100 Engelse Mijlen uiteindelijk
19 april werd gelopen ondersteund door de Koninklijke Marine op instigatie
van Hermy Heymann. Dit na een afgelasting halverwege maart vanwege bizarre
weersomstandigheden. De locatie werd bepaald door hogere machten. Machten
die ongetwijfeld beseften dat het één niet los van het ander kón staan. Zo
geschiedde. Voor een bijzonder gedifferentieerd publiek met veel oude
bekenden én op een manier die Jan Knippenberg vanzelfsprekend had gevonden
werd de Tarahumara van de Lage Landen in woord en daad geëerd. Zijn geest
leeft nog altijd voort. Zijn voetsporen zijn onuitwisbaar.